“บ้านดอยผักกูด” หมู่บ้านยามชายแดน อันเนื่องมาจากพระราชดำริ จากชุมชน เพื่อความมั่นคง สู่สุดยอดหมู่บ้านกาแฟไทย
เมื่อปี 2545 ถึงปี 2549 สมเด็จพระนางเจ้าสิริกิติ์ พระบรมราชินีนาถ พระบรมราชชนนีพันปีหลวง เสด็จพระราชดำเนินทรงเยี่ยมราษฎรในพื้นที่จังหวัดแม่ฮ่องสอน ทรงสนพระทัยในความปลอดภัยของประชาชนตามแนวชายแดน มีพระราชดำริ
“ให้พิจารณาหาแนวทางในการดำเนินงานจัดตั้งหมู่บ้าน ในรูปแบบบ้านยามชายแดน เพื่อพัฒนาราษฎรในพื้นที่ให้เข้มแข็ง มีส่วนร่วมรักษาประเทศชาติอย่างมีระบบ ตามแนวทางของ พระบาทสมเด็จพระปรมินทรมหาภูมิพลอดุลยเดช บรมนาถบพิตร”
ปัจจุบันมีหมู่บ้านยามชายแดน อันเนื่องมาจากพระราชดำริ ในพื้นที่จังหวัดแม่ฮ่องสอน จำนวน 4 แห่ง ดังนี้
1) โครงการจัดตั้งหมู่บ้านยามชายแดน อันเนื่องมาจากพระราชดำริ บ้านปางคอง ตำบลนาปู่ป้อม อำเภอปางมะผ้า
2) โครงการจัดตั้งหมู่บ้านยามชายแดน อันเนื่องมาจากพระราชดำริ บ้านแม่ส่วยอู ตำบลผาบ่อง อำเภอเมือง
3) โครงการจัดตั้งหมู่บ้านยามชายแดน อันเนื่องมาจากพระราชดำริ บ้านอาโจ้ ตำบลนาปู่ป้อม อำเภอปางมะผ้า
4) โครงการจัดตั้งหมู่บ้านยามชายแดน อันเนื่องมาจากพระราชดำริ บ้านดอยผักกูด ตำบลแม่นาเติง อำเภอปาย
สำหรับ หมู่บ้านยามชายแดน อันเนื่องมาจากพระราชดำริ “บ้านดอยผักกูด” ได้มีการพัฒนาขึ้นตามลำดับ จนเป็นชุมชนเข้มแข็ง เป็นสถานที่เพาะปลูกกาแฟ อราบิก้า ที่มีชื่อเสียงระดับประเทศ ได้รับรางวัลถ้วยรางวัลพระราชทานของ สมเด็จพระกนิษฐาธิราชเจ้า กรมสมเด็จพระเทพรัตนราชสุดาฯ สยามบรมราชกุมารี การประกวดสุดยอดกาแฟไทย ปี 2564 (Thai Coffee Excellence 2021) ในการประกวดคัดสรร สุดยอดเมล็ดกาแฟไทย ตามโครงการประชาสัมพันธ์สุดยอดกาแฟไทย ปี 2564
โดยกรมวิชาการเกษตร กรมส่งเสริมการเกษตร กรมส่งเสริมสหกรณ์ ร่วมกับ กระทรวงพาณิชย์ และธนาคารเพื่อการเกษตรและสหกรณ์การเกษตร โดยการสนับสนุนจากองค์การกาแฟระหว่างประเทศ เนื่องด้วยความอุดมสมบูรณ์ของพื้นที่เพาะปลูก ซึ่งเป็นพื้นที่ต้นน้ำของจังหวัดแม่ฮ่องสอน เป็นภูเขาสูงสลับซับซ้อน และเป็นที่ราบระหว่างหุบเขาของฝั่งลำห้วย เป็นต้นน้ำของน้ำแม่ลาง ซึ่งจะไหลผ่าน บ้านแอโก๋ และอำเภอปาย มีความสูงจากระดับน้ำทะเลปานกลาง ประมาณ 1,423 เมตร ยอดเขาที่สูงที่สุด ประมาณ 1,865 เมตร
ซึ่งการปลูกกาแฟ เกษตรกรปฎิเสธ การใช้สารเคมีใดๆ ในพื้นที่ จนกลายเป็นกาแฟออแกนิค อีกทั้งการเมล็ดกาแฟคั่วด้วยมือที่ต้องอาศัยประสบการณ์ ความเชี่ยวชาญ และภูมิปัญญาของชาวบ้าน และการรักษาคุณภาพของการคั่วกาแฟเป็นที่สำคัญอย่างยิ่ง คือความใส่ใจของเจ้าหน้าที่ผู้ดูแลโครงการ การพัฒนาผลิตภัณฑ์ ส่งผลให้กาแฟดอยผักกูด มีคุณภาพที่สูงสามารถทัดเทียมได้ในระดับสากลได้ ทั้งนี้ ยังได้พัฒนาเป็นแหล่งท่องเที่ยวชุมชน สำหรับคนรักกาแฟ สามารถเยี่ยมชมการปลูก การคั่ว ไปจนถึงการลิ้มรสกาแฟคั่วมือบ้านดอยผักกูด ท่ามกลางธรรมชาติที่สวยงาม
ในการนี้ แม่ทัพภาคที่ 3/ผู้อำนวยการรักษาความมั่นคงภายในภาค 3 ขอเชิญชวนข้าราชการทหารในสังกัดกองทัพภาคที่ 3, พี่น้องประชาชนในพื้นที่ 17 จังหวัดภาคเหนือ และเหล่านักท่องเที่ยวมาสัมผัสเปิดประสบการณ์ใหม่ๆ ในการท่องเที่ยวเชิงผจญภัย รวมทั้งได้ลิ้มลองสุดยอดกาแฟไทย สำหรับผู้ที่สนใจ สามารถเดินทางโดยใช้ทางหลวงแผ่นดิน 1095 ผ่านอำเภอแม่ริม ถึงอำเภอปาย จังหวัดแม่ฮ่องสอน เป็นระยะทาง 130 กิโลเมตร จากนั้นสามารถเดินทางไปยังโครงการฯ ได้ 2 เส้นทาง