โรงเรียนและชาวบ้านท่าอาจ ร่วมจัดงานสืบสานประเพณีและอนุรักษ์วัฒนธรรมท้องถิ่น กวนข้าว “หย่าฮู้” ของพี่น้องชาวไทใหญ่
วันที่ 15 มกราคม 2562 ที่โรงเรียนบ้านท่าอาจ หมู่ 3 บ้านท่าอาจ ตำบลท่าสายลวด อำเภอแม่สอด จังหวัดตาก นายชัยพฤกติ์ เชียรธานรักษ์ นายอำเภอแม่สอด นายกิชสณพนธ์ เฉลิมวิสุตม์กุล ผู้อำนวยการโรงเรียนบ้านท่าอาจ พร้อมด้วยนายพนม แสงแปง นายกองค์การบริหารส่วนตำบลท่าสายลวด กลุ่มผู้นำท้องถิ่น ราษฏร คณะครู และนักเรียน ร่วมงานโครงการสืบสานประเพณีและอนุรักษ์วัฒนธรรมท้องถิ่นการกวนข้าว หย่าฮู้ ซึ่งเป็นประเพณีอันเก่าแก่ของพี่น้องไทใหญ่
สำหรับประวัติความเป็นมาของประเพณี การกวนข้าวหย่าฮู้ นั้น เป็นประเพณีท้องถิ่นที่จัดขึ้นเป็นประจำทุกปี ที่มีความผูกพันกับชุมชนและชาวบ้าน ผู้ที่ทำการเกษตรมาเป็นเวลาช้านาน จนเป็นประเพณีที่ชาวไทใหญ่ที่สืบทอดประเพณี โดยจะมีการจัดขึ้นเป็นประจำทุกปี ของชุมชนบ้านท่าอาจ หมู่ที่ 3ตำบลท่าสายลวด อำเภอแม่สอด จังหวัดตาก
โดยเชื่อว่าหลังจากการทำนาหรือหลังจากการเกี่ยวข้าวเสร็จ จะต้องมีการระลึกถึงบุญคุณของข้าวหรือพระแม่โพสพ ที่ได้คุ้มครองไร่นาหรือให้ชาวนามีข้าวไว้หล่อเลี้ยงชีวิต และเมื่อได้ข้าวมาก็จะนำไปถวายวัดเพื่อความเป็นสิริมงคล และข้าวนั้นก็จะต้องเป็นข้าวใหม่ ในวันเหลินสาม เดือน 3 ซึ่งตรงกับเดือนกุมภาพันธ์ของทุกปี ชาวไทใหญ่จึงจัดประเพณีถวายข้าว หย่าฮู้ขึ้น สืบทอดกันมาจนถึงปัจจุบัน
สำหรับการจัดกิจกรรมในครั้งนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อเป็นการสืบทอดประเพณีและอนุรักษ์วัฒนธรรมท้องถิ่นให้คงอยู่ สร้างความรักความสามัคคีในการทำงานร่วมกันเป็นหมู่คณะ ของคนในชุมชนและเพื่อสร้างองค์ความรู้และทักษะในการกวนข้าวหย่าฮู้ ให้แก่นักเรียนและเยาวชน ได้ร่วมสืบทอดประเพณีอันดีงาม
ส่วนประกอบของข้าวหย่าฮู้นั้น ได้แก่ ข้าวเหนียวนึ่ง น้ำอ้อย งาคั่ว ใช้ได้ทั้งงาขาวและขาวดำ เนื้อมะพร้าวอ่อน ถั่วลิสงทุบพอแตก น้ำมันงาหรือน้ำมันพืช และกระทิ อุปกรณ์ที่ต้องใช้ ได้แก่ กระทะใบใหญ่ ไม้พาย ถาดหรือหม้อใบใหญ่ ใบตองกล้วย หรือใช้ถุงพลาสติก สำหรับบรรจุห่อขนม ขั้นตอนและวิธีทำข้าวหย่าฮู้ นั้นคือ 1 การเคี่ยวน้ำอ้อยหรือน้ำมันให้เหนียวพอสมควร จากนั้นใส่กะทิลงไปกวนพอแตก ใส่ข้าวเหนียวที่นึ่งสุกลงไปกวนในกระทะกวนจนข้าวแห้งพอหมาดพักไว้ ปิดด้วยฝาที่รองด้วยใบตอง เพื่อให้สุกทั่วถึง ใส่ถั่วลิสงคั่ว งาคั่ว มะพร้าวและกวนให้เข้ากัน ตัดลงไปพักในถาดจัดแต่งให้ผิวหน้าเรียบ สุดท้ายคือ ตัดเป็นก้อนสี่เหลี่ยม หรือตักใส่ถุง หรือห่อด้วยใบตอง เพื่อนำไปถวายวัดและแจกจ่ายต่อไป
ภาพ-ข่าว/ไพฑูรย์ สุขแว่น